Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας σε παγκόσμιο και περιφερειακό πλαίσιο

05.Feb ‘21
0
358
0

Rate

Αξιότιμοι συνδρομητές και αναγνώστες μας!

«Η θρησκεία σήμερα», έχοντας γίνει πλέον μια διεθνής κοινότητα ανεξάρτητων ειδικών, ασχολούμενων με την παρακολούθηση της θρησκευτικής και διαμολογιακής κατάστασης στη Ρωσία και στον κόσμο, έτοιμων να παράσχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στον τομέα των σχέσεων μεταξύ της Εκκλησίας, της κοινωνίας, των εθνικών και υπερεθνικών δομών που κατέχουν την εξουσία, συμπληρώνει δυο χρόνια, και για τον λόγο αυτό, επικαλείται την προσοχή σας η δεύτερη ετήσια αναλυτική συνοπτική έκδοση, που έχει θέμα «Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας σε παγκόσμιο και περιφερειακό πλαίσιο».

Έχοντας εμφανιστείως αποτέλεσμα της Ενωτικής Συνόδου της 15ης Δεκεμβρίου 2018, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας έγινε την ίδια στιγμή πέτρα σκανδάλου και αφετηρία ενός νέου, και, πιθανότατα, του πιο μεγάλου σχίσματος στη σύγχρονη ιστορία της Ορθοδοξίας. Το σχίσμα αυτό, ως κάποιο βαθμό του νοήματος της λέξης, δεν έχει μέχρι τώρα οριστικοποιηθεί νομικά (τουλάχιστον στο επίπεδο των κοσμικών), ωστόσο, υφίσταται de facto. Πολύ περισσότερο, όπως αποδεικνύεται στην παρατιθέμενη από μας «Χρονολόγηση των γεγονότων», το σχίσμα που συνέβη συνδέεται άμεσα με τη φύση της εμφανισθείσης «Εκκλησίας» και με τις ενέργειες των εκπροσώπων της.

Τα τελευταία δυο χρόνια η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας πέρασε κατά την εξέλιξή της ήδη μια σειρά από στάδια. Ταχεία ανάπτυξη στα τέλη του 2018 και ως τον Απρίλιο του 2019, προσωρινή στασιμότητα, αναγνώριση από μια σειρά Τοπικών Ορθόδοξων Εκκλησιών, εσωτερικό σχίσμα, το οποίο με διάφορες εστίες διαρκεί μέχρι τώρα.

Η ταχεία αύξηση των ενοριών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας στην αρχή εξασφαλίστηκε κυρίως λόγω του απίστευτου αριθμού καταδρομικών καταλήψεων ναών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας. Το μεγαλύτερο μέρος των συγκρούσεων μεταξύ των πιστών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας συνέβη ακριβώς σ’ αυτή τη σύντομη περίοδο. Μετά, στη διάρκεια των τελευταίων ετών τα ουκρανικά δικαστήρια απλά «κουράστηκαν» από τον αριθμό των καταγγελιών από την πλευρά των πιστών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σχετικά με τις παράνομες ενέργειες των ακτιβιστών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και από τον αριθμό των υποθέσεων σχετικά με τις καταδρομικές καταλήψεις ναών και άλλης ακίνητης περιουσίας. Η ιδιόμορφη «αυθαιρεσία» στην αφαίρεση ναών προς όφελος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, μεταξύ άλλων και με την υποστήριξη των τοπικών περιφερειακών κρατικών διοικήσεων της Ουκρανίας, συνεχίστηκε ως τα τέλη Μαΐου του 2019, όταν έγινε σαφές ότι ο εθνικιστής πρόεδρος Πιότρ Ποροσένκο θα παραχωρήσει τη θέση του στον πιο μετριοπαθή και προσεκτικό στην εξωτερική και κοινωνική πολιτική Βλαντίμιρ Ζελένσκι. Για κάποιο διάστημα η διεκκλησιαστική αντιπαράθεση στην ουκρανική κοινωνία κοπάζει. Εν πολλοίς αυτό συνδέθηκε με το γεγονός ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, ως εγκάθετη της προεδρικής θητείας του Πιότρ Ποροσένκο, αντιμετώπισε αρνητικά και επιφυλακτικά τον Βλαντίμιρ Ζελένσκι (κάτι που αποδεικνύουν οι δηλώσεις των εκπροσώπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας εκείνης της περιόδου). Από την άλλη πλευρά, από τον Ιανουάριο του 2019 ούτε μια Τοπική Εκκλησία, εκτός από της Κωνσταντινουπόλεως, δεν αναγνώρισε την αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Σημείο καμπής γίνεται η 12η Οκτωβρίου 2019, όταν η Εκκλησία της Ελλάδος, και ένα μήνα αργότερα και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αναγνώρισαν την αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Και αν μέχρι αυτή τη στιγμή το σχίσμα της παγκόσμιας Ορθοδοξίας μπορούσε ακόμη να αποτραπεί, και οι πιο ριζοσπαστικές δηλώσεις από την πλευρά των εκπροσώπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και της Κωνσταντινουπόλεως να απομονωθούν, τότε, μετά από τις ενέργειες αυτών των Τοπικών Εκκλησιών το σχίσμα γίνεται ένα γεγονός στη ζωή της σύγχρονης ορθόδοξης κοινότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, και η ίασή του το πιθανότερο θα διαρκέσει στο μέλλον πολλές δεκαετίες. Τότε, ακόμη και για τους σκεπτικιστές της διεθνούς εκκλησιαστικής ζωής έγινε σαφές το πόσο ενεργά εμπλέκεται ο θρησκευτικός παράγοντας με τις πολιτικές διεργασίες ως αποδομητικό στοιχείο, που χρησιμοποιείται πλέον από τους παγκόσμιους παίκτες για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων τους στη διακρατική αντιπαράθεση. Από αυτή τη στιγμή της αναγνώρισης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας οι συγκρούσεις λόγω της απόσπασης των ναών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ξαναρχίζουν, έστω και όχι σε τόσο μεγάλη κλίμακα, όπως συνέβη στην αρχή, μετά τη λεγόμενη Ενωτική Σύνοδο.

Η μικρή έκταση των καταδρομικών καταλήψεων οφειλόταν επίσης σε μεγάλο βαθμό και στο ότι το 2020 η ίδια η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας αρχίζει να διαλύεται σε κομμάτια. Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Κιέβου δια του Φιλαρέτου (Ντενισένκο) αμφισβητεί το ίδιο το γεγονός της αυτοκεφαλίας και της νομιμότητας της ύπαρξης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας υπό την ηγεσία του Επιφανίου (Ντουμένκο).

Το μεγάλο μέρος των ενοριών, και, το πιο σημαντικό, των ενοριτών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας, παρέμειναν στους κόλπους της Μητέρας Εκκλησίας, χωρίς να πραγματοποιήσουν τη μεταπήδηση στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Και αυτό συνέβη, παρά το γεγονός ότι πολλοί εκπρόσωποι της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, καθώς και θρησκευτικοί μελετητές που εξέφραζαν τις κρατικές θέσεις, όπως ο Ντμιτρό Γκορεβόι, υποστήριζαν ότι για την Ουκρανία είναι αρκετή η εμφάνιση ενός κανονικού φορέα ανεξάρτητου από τη Μόσχα, για να αρχίσουν οι πιστοί να μεταπηδούν μαζικά στη νέα αυτοκέφαλη Εκκλησία. Για τον λόγο αυτό πολλοί ναοί, που κατελήφθησαν από τους ακτιβιστές της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, παρέμειναν άδειοι, ενώ μερικούς μάλιστα αναγκάστηκαν να τους κλείσουν, γιατί δεν υπήρχε κανένας να λειτουργήσει, όπως, εξάλλου, δεν υπήρχε και κανένας να πάει εκεί. Ταυτόχρονα με αυτό, οι ακτιβιστές της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας είχαν συγκρούσεις και με άλλα χριστιανικά δόγματα, και αυτή η περίοδος είναι γεμάτη από καταδρομικές καταλήψεις ήδη όχι μόνο ναών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας, αλλά και της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Κιέβου, της Ουκρανικής Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας κ.ά.

Σήμερα, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, αν και έχει αναγνωριστεί από ορισμένες Τοπικές Εκκλησίες, ωστόσο δεν αποτελεί ένα «συμπαγές οικοδόμημα», μαστίζεται από εσωτερικές πολιτικές ίντριγκες και συγκρούσεις και δεν έχει γίνει αποδεκτή από την ουκρανική κοινωνία.

Στην Ετήσια επετηρίδα αριθ. 2 της «Θρησκείας σήμερα» για διευκόλυνσή σας προσπαθήσαμε να συστηματοποιήσουμε χρονολογικά όλες τις κοινωνικές συγκρούσεις, τα σκάνδαλα και τις διφορούμενες δηλώσεις, που έλαβαν χώρα με τη συμμετοχή και εκπροσώπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Όμως, παρ’ όλα αυτά εξετάσαμε τα περισσότερα, αλλά δυστυχώς όχι όλα τα γεγονότα. Ένας σημαντικός αριθμός καταδρομικών καταλήψεων ναών ή ριζοσπαστικών δηλώσεων του κλήρου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας δεν καλύφθηκαν από τα ΜΜΕ, ή καλύφθηκαν μόνο από τοπικά ΜΜΕ, με συνέπεια να μην είναι δυνατόν να μελετηθούν και να αναλυθούν πλήρως. Παράλληλα, έμφαση δόθηκε όχι στο περίεργο και στο ασυνήθιστο αυτών των δηλώσεων και ενεργειών, αφού στην εποχή μας είναι γενικά δύσκολο να εκπλήξεις κάποιον με τη μια ή την άλλη εξωτερικά περίεργη συμπεριφορά θρησκευτικών παραγόντων και πιστών. Η χρονολογική μελέτη του σχηματισμού της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας δείχνει ότι έχοντας γίνει η αφετηρία του πανορθόδοξου σχίσματος, έγινε επίσης και η γραμμή του ρήγματος της σύγχρονης Ουκρανίας. Ουσιαστικά οι πολίτες της Ουκρανίας αναγκάστηκαν να επιλέξουν ανάμεσα στην εθνική τους ταυτότητα και στην πίστη τους. Επιλέγοντας το δεύτερο, αυτοί μερικές φορές οδηγούνταν σε κατάσταση διώξεων, όταν τους αφαιρούσαν τους ναούς όπου βαπτίζονταν οι ίδιοι, βάπτιζαν τα παιδιά τους, κήδευαν τους αποθαμένους γονείς, και τους ίδιους αυτούς τους υπέβαλλαν σε σωματική και ψυχολογική βία.

Το ετήσιο βιβλίο μας μπορεί να προβληθεί στις ακόλουθες ξένες γλώσσες:

Μπορείτε να κατεβάσετε το αρχείο pdf από τον παρακάτω σύνδεσμο

Download PDF

Tags:

Author:

Rate